OPINIESTUK
Vrouwelijke genitale verminkingen blijven vandaag een belangrijk probleem, niet alleen in sommige geografische gebieden van de planeet waar ze van oudsher op grote schaal worden beschreven, maar ook in ogenschijnlijk onverwachte contexten.
In de context van het massale globaliseringsproces dat aan de gang is, hebben de migratiestromen vanuit gemeenschappen die van oudsher vrouwelijke genitale verminking beoefenen, de waarschijnlijkheid geïmplementeerd om deze culturele/religieuze praktijken te ontmoeten, zelfs in landen waar ze niet eerder waren waargenomen of beschreven.
Dit voorval heeft een sterke reactie opgewekt in een poging om de voortzetting van de gewoonte van vrouwelijke genitale verminkingen in migrantenpopulaties die cultureel gevoelig zijn voor deze praktijk te voorkomen, met name in Europese landen met multi-etnische en multiculturele sociale structuren.
De wetgevende reactie heeft een parallel pad gevolgd naar de sociale en culturele reactie in de richting van het beperken van deze praktijken, schommelend tussen sterk repressieve normen van het fenomeen en pogingen tot bemiddeling tussen traditie en individuele rechten.
In het bijzonder heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een krachtige veroordeling uitgesproken van vrouwelijke genitale verminkingen, wat aangeeft dat het een schending is van de mensenrechten en het recht op gezondheid, als een extreme vorm van discriminatie en marteling. In dezelfde lijn heeft de Britse wetgeving bijvoorbeeld vrouwelijke genitale verminkingen als illegaal gedefinieerd in het VK, waardoor gezondheids- en sociale professionals dergelijke praktijken moeten melden.
In de setting van migrantenpopulaties is deze aanpak echter niet altijd een effectief afschrikmiddel geweest voor het verminderen of elimineren van de praktijk van vrouwelijke genitale verminkingen. Verschillende studies hebben zelfs aangetoond dat migranten uit landen waar vrouwelijke genitale verminkingen als “normaal” werden beschouwd, hun mening over deze praktijk niet veranderden, ondanks langdurig contact met niet-aanvaardbare contexten en integratie in samenlevingen waar de praktijk werd veroordeeld.
In het bewustzijn van de moeilijkheid om atavistische praktijken alleen door middel van een verbod uit te roeien, zijn alternatieve benaderingen van het probleem voorgesteld, zoals bijvoorbeeld een niet-oordelend transcultureel contact op basis van dialoog en mensenrechten. Als alternatief zijn op de gemeenschap gebaseerde “zelfhulp” -groepen voorgesteld om sociale vooruitgang over het onderwerp te katalyseren door middel van cultureel geschikte informatie.
Tegelijkertijd heeft de geleidelijke wijziging van de wetgeving van sommige Afrikaanse landen met betrekking tot traditionele geneesmiddelen die worden erkend als een integraal onderdeel van het recht op gezondheid, onvoorspelbare scenario ’s geopend, ook met betrekking tot traditionele religieuze en culturele praktijken.
Ten slotte heeft het proces van culturele en juridische herdefiniëring van genderidentiteiten dat in veel westerse samenlevingen aan de gang is, de noodzaak van diepgaande reflectie en een herlezing van het onderwerp, niet langer beperkt tot de puur vrouwelijke sfeer, verder benadrukt.
In deze context is het beheer van vrouwelijke genitale verminking bij migrantenpopulaties een zeer uitdagend onderwerp op het gebied van grensgeneeskunde. Met name de regelgevende context botst vaak met honderden jaren oude tradities en met sociale regelingen die moeilijk te veranderen zijn, vooral bij aankomst in het land van bestemming van het migratieproject. De detectie van vrouwelijke genitale verminkingen is sterk beperkt tot de komst van migranten, gezien het feit dat het vaak niet door vrouwen aan het medische interview wordt gemeld en dat het mogelijk is om het probleem alleen met een gynaecologische evaluatie naar voren te brengen. De impact van vrouwelijke genitale verminkingen op de geestelijke en psychologische gezondheid wordt ook belast door het gebruik van beoordelingscategorieën die zijn gekalibreerd op systemen in westerse stijl.
Het essentiële probleem in de grensgeneeskunde is het feit dat alles snel gebeurt en zich afspeelt op het snijvlak van twee vaak niet-harmonische levensvisies: die van het moederland en die van het land van migratie. Sociale en culturele modellen, de representatie van gezondheid en ziekte hebben vaak een sterke invloed op individuele verhalen en begraven ze onder de tradities van de mensen waartoe de migrant behoort.
In deze context is het prioriteitsprobleem niet hoe te reageren op vrouwelijke genitale verminkingen, maar hoe het probleem naar voren te brengen, hoe degenen die drager zijn van deze laesies te betrekken, hoe ze mogelijke oplossingen kunnen bieden op een effectieve maar ook niet-oordelende manier.
Grensgeneeskunde is een discipline die nog steeds genuanceerd en niet goed gedefinieerd is, maar die geïnteresseerd is in een van de meest actuele momenten van migratieproject: de interactie tussen het medicijn van het land van aankomst en de behoeften van de migranten. Haar missie is het juiste antwoord op de behoeften van een persoon die uit een ander sociaal, cultureel en epidemiologisch systeem komt. Deze reactie is alleen adequaat als deze zich vertaalt in een effectieve gezondheidsbeschermingsrelatie en een alliantie met de patiënt ondanks de culturele verschillen tussen aanbieder en vruchtgebruiker.
De ondervonden barrières gaan echter nog steeds verder dan de gevoeligheid van de zorgverlener en de beschikbaarheid van de migrant voor de arts-patiëntrelatie. In feite zijn er nog steeds grove structurele barrières die gemakkelijk kunnen worden opgespoord door het gebrek aan beschikbaarheid van elementaire hulpmiddelen bij het beheer van patiënten uit verre geografische gebieden. De niet-definitie van normale waarden voor gewone bloedonderzoeken komt bijvoorbeeld vaak voor in grote delen van Afrika bezuiden de Sahara; voor deze populaties worden nog steeds specifieke normale bereiken voor Kaukasische populaties (afkomstig uit hun koloniale verleden) aangenomen. Evenzo omvat een groot deel van de klinische onderzoeken die de geschiktheid van diagnostische hulpmiddelen of de werkzaamheid/veiligheid van geneesmiddelen evalueren, voornamelijk blanke patiënten met een klein aantal Aziatische en/of Afrikaanse patiënten. Deze aspecten hebben een zware impact op de algehele kwaliteit van de medische hulp aan migrantenpopulaties, maar vooral bij aankomst wanneer er nog maar heel weinig informatie beschikbaar is.
Vrouwelijke genitale verminking is daarom een onderwerp waarop de migratiegeneeskunde een zware test heeft gevonden met betrekking tot het beheer van de gezondheid van migrantenvrouwen. In feite is deze setting een van de slagvelden waarop het toekomstige vertrouwen van de migrant in de gezondheidsinstellingen van het gastland wordt uitgespeeld.