Prawo do azylu – płeć jako chroniona grupa społeczna

Wprowadzenie

Problem z Konwencją dotyczącą statusu uchodźców (1951 r.) polega na tym, że nie stanowi ona ani kompleksowej, ani elastycznej odpowiedzi na różnorodność i złożoność ruchów przymusowych ludności, które mają miejsce obecnie: została ona zaprojektowana dla innej ery¹. Kontrowersyjna dziesięcioletnia debata na tej arenie koncentruje się na wyraźnym włączeniu płci jako grupy chronionej w art. 1 pkt A ust. 2 konwencji z 1951 r. dotyczącej statusu uchodźców (konwencji o uchodźcach).

Artykuł ten zawiera przegląd określonych wymogów dotyczących uzyskania statusu uchodźcy oraz analizę tego, jak obecnie interpretowana i stosowana jest konwencja w sprawie uchodźców, z pomocą orzecznictwa w celu wskazania nieprawidłowości wynikających z nielikiesu. Konkluzja zawiera podsumowanie ustaleń i zaleceń dotyczących możliwych najlepszych rozwiązań.

Przegląd: Międzynarodowe wymagania dotyczące uzyskania statusu uchodźcy

Obecnie konwencja w sprawie uchodźców z 1951 r. jest prawnie wiążąca dla jej sygnatariuszy, z zastrzeżeniem, że nie można zgłaszać żadnych zastrzeżeń między innymi do art. 1 (definicja „uchodźcy”). W związku z tym art. 1 konwencji odgrywa ważną rolę w określaniu statusu uchodźcy na arenie międzynarodowej, ponieważ określa, kto otrzymuje skuteczną ochronę wynikającą z praw uchodźców. Artykuł 1(A)(2) Konwencji, który definiuje uchodźcę, między innymi, jest wyszczególniony w celu zapewnienia wymogów, które osoba ubiegająca się o azyl musi spełnić, aby uzyskać status uchodźcy, co oznacza, że osoba fizyczna²:

1. uzasadniona obawa przed prześladowaniem
2. Obawia się prześladowań ze względu na rasę, religię, narodowość, przynależność do określonej grupy społecznej lub poglądy polityczne.
3. Znajduje się poza krajem, którego jest obywatelem lub w którym ma miejsce zwykłego pobytu i nie może lub, z powodu takiego strachu, nie chce skorzystać z ochrony tego kraju.

Konieczne jest zatem zrozumienie aspektów, które przyczyniają się do prześladowań.

„Prześladowanie” = naruszenie praw człowieka lub poważna krzywda + niepowodzenie ochrony państwa ³ prima facieart. 1 pkt A ust. 2 konwencji wskazuje na trudności w bezpośrednim zaspokajaniu potrzeb kobiet ubiegających się o azyl, zwłaszcza w obliczu wzrostu liczby przypadków przemocy ze względu na płeć na świecie, w których ofiarami jest obecnie 736 mln kobiet4. Obecny stan Konwencji wymaga głębszej interpretacji przez decydentów i przedstawicieli zawodów prawniczych, aby skutecznie określić, na jakiej podstawie na mocy artykułu 1(A)(2) mogą oni umieścić kobiety ubiegające się o azyl w celu skutecznego udzielenia im ochrony. Szczerze mówiąc, wydaje się, że nikt lub nic nie ochroni tych ofiar, jeśli Konwencja będzie taka, jaka jest.

Płeć jako szczególna grupa społeczna: niespójności w stosowaniu i interpretacji

Kobiety i dzieci są uważane za podatne na zagrożenia, zwłaszcza w czasach konfliktów, i stanowią większość osób przebywających w obozach dla uchodźców, które cierpią z powodu łamania praw ^człowieka5. W tym przypadku prześladowania związane z płcią służą przede wszystkim podkreśleniu faktu, że różnice strukturalne i związane z płcią sytuują kobiety i dziewczęta
zagrożonych wieloma formami przemocy, które nie są objęte ochroną ze strony państwa pochodzenia lub są w niewielkim stopniu jej pozbawione. Aby uzyskać ochronę na mocy międzynarodowego prawa uchodźczego, te akty przemocy muszą być popełnione przez agenta państwowego lub podmiot niepaństwowy. W przypadku przemocy dokonywanej przez podmiot niepaństwowy, ochrona międzynarodowa jest przyznawana, gdy państwo nie chce lub nie jest w stanie odpowiednio chronić jednostki.⁶ Okaleczanie żeńskich narządów płciowych (FGM) jest powszechnym twierdzeniem i jednym z niewielu powodów, dla których kobiety decydują się na ucieczkę z kraju ojczystego w poszukiwaniu ochrony międzynarodowej.

Studium przypadku: Okaleczanie żeńskich narządów płciowych (FGM)

Po pierwsze, akty przemocy domowej i seksualnej, takie jak okaleczanie żeńskich narządów płciowych, są często popełniane przez podmioty niepaństwowe. W związku z tym są one często postrzegane jako sprawy prywatne i w większości przypadków ofiary nie są w stanie kwalifikować się do azylu⁷. Obecnie okaleczanie żeńskich narządów płciowych jest aktywnie praktykowane i szacuje się, że 68 mln dziewcząt jest zagrożonych do 2030^{r. ofiarami8}. Nawiasem mówiąc, prawa kryminalizujące okaleczanie żeńskich narządów płciowych są obecne w różnych regionach, w których ta praktyka jest powszechna, ale nie ma spójnego egzekwowania tych przepisów. Wiele kobiet i dziewcząt ubiegało się o azyl ze względu na praktykę okaleczania żeńskich narządów płciowych w swojej społeczności, co doprowadziło do wyzwań w ocenie ich wniosków, ponieważ konwencja w sprawie uchodźców zawiera niejasne sformułowania, co pozostawia miejsce na twórczą interpretację i ekspansję⁹.

Niemniej jednak stosowanie konwencji w sprawie uchodźców było bardziej korzystne ze względu na wytyczne UNHCR w sprawie prześladowania ze względu na płeć, w których osoby uciekające przed okaleczaniem żeńskich narządów płciowych są klasyfikowane jako część stałej grupy analitycznej, która wydaje się przedstawiać kobietom markę zgodnie z chronionymi cechami charakterystycznymi w trakcie prześladowania lub społecznie, ponieważ są po prostu kobietami w dyskryminującym środowisku. Na przykład brytyjska Izba Lordów uznała kobiety w Sierra Leone za część grupy społecznej w rozumieniu art. 1 część A ust. 2 konwencji w sprawie uchodźców, ponieważ wszystkie one były społecznie gorsze od mężczyzn i żyły w bezpośrednim zagrożeniu okaleczeniem żeńskich narządów płciowych jako wyraz dyskryminacji mężczyzn ^10.

Ponadto osoby ubiegające się o azyl są zobowiązane do wykazania uzasadnionego lęku przed konkretnym aktem prześladowania poprzez wykazanie subiektywnego i obiektywnego lęku przed prześladowaniem w równowadze prawdopodobieństwa¹¹. We Francji odwołanie zostało przyjęte na tej podstawie, że Krajowy Trybunał Azylowy rozumiał równowagę prawdopodobieństwa i twierdził, że okaleczanie żeńskich narządów płciowych obiektywnie stanowi normę społeczną w Somalii, a zatem dzieci niepoddane okaleczaniu żeńskim narządom płciowym stanowią stałą grupę analityczną¹².

Wbrew zasadom konwencji o uchodźcach orzecznictwo amerykańskie wymaga, aby stała grupa analityczna była określoną grupą o ograniczonej liczbie, co uniemożliwia kobietom ubieganie się o azyl z powodu prześladowań związanych z płcią ¹³. W dalszej części ich orzecznictwa przedstawiono różne zastosowania i definicje przyznane stałej grupie analitycznej, opracowane w przypadku In re CA Respondent, co stwarza jeszcze więcej niejasności co do prawdziwych kwalifikacji, które są wymagane¹⁴.

Ogólnie rzecz biorąc, niespójności w interpretacji i stosowaniu konwencji przy rozważaniu członkostwa w stałej grupie analitycznej prowadzą do niewystarczającej ochrony; brak jasności co do tego, kto dokładnie stanowi stałą grupę analityczną, pozostaje w gestii otwartej interpretacji i jako taki powoduje odrzucenie niektórych wniosków o niespełnienie wymaganych standardów dowodowych. Dzisiejszy raport informacyjny na temat trzeciego wniosku o azyl złożonego przez ofiarę okaleczenia żeńskich narządów płciowych w Wielkiej Brytanii dowodzi pilnej konieczności poważnego potraktowania tej debaty. Zwolennicy praw azylowych potwierdzają, że poprzeczka przyznawania azylu jest zbyt wysoka, a powody, dla których jest on przyznawany, są niezwykle rygorystyczne, ścisłe i wąskie15, co może potencjalnie doprowadzić do kryzysu humanitarnego.

Co więcej, stanowisko stałej grupy analitycznej jest krytykowane przez naukowców jako najdokładniejsze w konwencji, wzywając do bardziej uporządkowanego podejścia w celu zapobiegania przypadkom wydalenia i dalszym naruszeniom praw człowieka. Najwidoczniej UNHCR podaje, że 76% przypadków przesiedleń ¹⁶ dotyczyło ofiar tortur i przemocy wymagających ochrony prawnej i fizycznej, w szczególności kobiet i dziewcząt.

Wnioski i zalecenia

Istnieje pilna potrzeba zmiany konwencji w sprawie uchodźców. Pierwotni autorzy konwencji w sprawie uchodźców w ogóle nie uważali płci ¹⁷ za stałą grupę analityczną ze względu na kontekst społeczny i polityczny, który doprowadził do jej utworzenia¹⁸. Oczywiście minął czas, co spowodowało konieczność przeglądu jej przepisów w celu dostosowania ich do dzisiejszego kontekstu, w którym wzrasta równość płci, wzrasta liczba przypadków przemocy ze względu na płeć i zwiększa obawy związane z łamaniem praw człowieka w XXI wieku.

Niektóre sądy krajowe próbowały wykorzystać uzasadnienie zamiaru wykluczenia płci przez autorów przy dokonywaniu wykładni konwencji. Niemniej jednak podejście to jest naprawdę wadliwe i nie przyczynia się do sprawiedliwości. Zmusza kobiety do powrotu lub wznowienia życia w nieprzyjaznych środowiskach, co prowadzi do dalszego naruszania ich praw człowieka. Konieczne jest, aby przepisy były stosowane prospektywnie – patrząc w przyszłość w poszukiwaniu możliwości zaradzenia lukom i możliwym sytuacjom, które mogą się pojawić. Ponadto prawodawcy, sędziowie i – ogólnie – ludzie prawa nie powinni po prostu debatować i tworzyć prawa, ale raczej dokonywać ich przeglądu w świetle podstawowych spraw bieżących, takich jak globalny cel zrównoważonego rozwoju nr 5, mający na celu wyeliminowanie nierówności płci.

Podczas gdy krytycy uważają, że wyraźne uznanie płci w Konwencji o Uchodźcach otworzy bramy powodziowe dla przytłaczających wniosków o azyl od kobiet, Kanadyjski Sąd Najwyższy różni się, podczas gdy uważa, że: „„ Płeć ”może być niezmienną cechą, która definiuje stałą grupę analityczną, i nie było„eksplozji”roszczeń związanych z płcią w Kanadzie. Na poziomie bardziej fundamentalnym brama przeciwpowodziowa nie uwzględnia zasadniczego charakteru określania statusu uchodźcy; jest to proces wysoce zindywidualizowany, indywidualny. Chociaż uznanie „kobiet” za stałą grupę analityczną może ułatwić potencjalnym wnioskodawcom spełnienie warunku „członkostwa w stałej grupie analitycznej”, nadal musieliby oni spełniać inne elementy zgodnie z definicją uchodźcy, nie łatwiejsze niż inne”¹⁹.

Walka o równouprawnienie płci jest dziś silniejsza niż kiedykolwiek. Jednak prawdziwą sprawiedliwość można osiągnąć jedynie poprzez zbiorową zmianę norm społecznych, postaw kulturowych i polityki. Istnieje symbiotyczny związek między prawem, zachowaniem i postawami. FGM jest przykładem tego związku symbiotycznego. Istnieje międzynarodowe prawo dotyczące praw człowieka w odniesieniu do okaleczania żeńskich narządów płciowych i różne przepisy krajowe w tym zakresie, ale brak egzekwowania prawa i nadal obecne podejście do kontrolowania kobiet są powodem, dla którego nadal dzieje się to głównie w Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Azji Południowej20. Musimy dążyć do ujednolicenia praw, zachowań społecznych i postaw w celu osiągnięcia prawdziwej równości płci. Możemy trzymać wszystkie konwencje i aktywnie opowiadać się przeciwko tym aktom, ale jeśli prawa i polityki nie zmienią się, aby odzwierciedlić tę postawę, to naprawdę nic się nie zmieni. Książka „Prawo do azylu z perspektywy płci” The Thinking Watermill Society, we współpracy z kancelarią prawną Pavia e Ansaldo, omawia ten temat w całości.